Om te beginnen bij ‘t conflict.

Ik heb in een eerder stadium al enigszins de historische context belicht. Na de opsplitsing van de MNLF in MNLF en MILF, zijn de diverse Filippijnse regeringen en de MNLF blijven praten over vredesvoorwaarden. Het MILF werd hierbij niet betrokken. Sterker nog, er vonden zowel gevechten plaats tussen de AFP en MILF als tussen MNLF en MILF onderling. Dit vanwege de zeker in ‘t begin heftige tegenstellingen tussen MNLF en MILF.
Toen de MNLF uiteindelijk akkoord ging met de vredesvoorwaarden en het vredesverdrag sloot met de GRP onder President Ramos, had dat als gevolg dat MNLF kopstukken het bestuur van de ARMM overnamen en dat zo’n 6.000 MNLF manschappen opgingen in de AFP en de PNP. Officieel op papier dan, in werkelijkheid zijn ook vele non-combatants zo aan een baan gekomen evenals dat MILF-militieleden zo ‘t leger en politie geïnfiltreerd zijn.
Andere gevolgen van de overname van de ARMM door de MNLF leiding waren de enorme en openlijke corruptie van deze nieuwe leiders, wanbestuur en dien tengevolge de overstap van veel kader en manschappen naar de MILF. Het vertrouwen van de moslim bevolking in de MNLF nam evenredig af.
Waarom de MNLF leiding uiteindelijk besloot het vredesverdrag te tekenen en plaats te nemen in de machteloze maar lucratieve positie van ARMM
bestuurders is onduidelijk. De redenen die mij gegeven zijn lopen uiteen van dat ze echt geloofden dat de regering ‘t volledige tripoli akkoord zou implementeren. Of dat ze hun achterban langzaam aan het verliezen waren door de eindeloze, vastzittende onderhandelingen en eieren voor hun geld kozen.
Inmiddels is de verstandhouding tussen de MNLF en MILF officieel tolerant, afstandelijk maar word er onderling zeker gesproken over de te voeren politiek.

Na Het tekenen van het vredesakkoord tussen GRP en MNLF begon de toenmalige president Ramos ook onderhandelingen met de MILF. Deze onderhandelingen resulteerden uiteindelijk in een staakt Het vuren waarna de MILF openlijk diverse kampen in de moslim provincies inrichtte. Afgezien van enkele schermutselingen bleef het staakt het vuren intact tot president Estrada zijn total war tegen de moslims declareerde.

Waarom deed hij dat? Dat is een heel belangrijke vraag waar ik zelf nog steeds geen bevredigend antwoord op heb. De mogelijke redenen die ik tot nu toe gehoord heb zijn in mijn ogen te mager tot ronduit bizar.
Het antwoord wat ik het meest hoor op deze vraag is; Estrada is een zelfverzekerde, impulsieve, niet al te slimme man zonder veel geduld. Hij gaf het MILF een ultimatum voor tekening van een vredesakkoord op zijn voorwaarden (iets wat “not done” is in vredesonderhandelingen als je echt vrede wil). Natuurlijk tekende de MILF niet, ‘t gaat tenslotte om de voorwaarden van ‘t verdrag en niet de tijdslimiet. Dus president Estrada verklaarde de oorlog. Blijft de vraag waarom?

Het meest gehoorde antwoord hierop is dat de ex-filmacteur echt dacht dat hij de oorlog kon winnen. Dit is in zoverre een bizar antwoord omdat het aangeeft hoeveel intelligentie mensen president Estrada toeschrijven.
De regering kon en kan deze oorlog onmogelijk winnen. Het heeft niet de manschappen, noch het materiaal en zeker niet de financiële middelen voor een dermate grootschalige operatie en bezettingsmacht die noodzakelijk zou zijn. Minstens een van zijn vele adviseurs zou hem dat verteld hebben.
Verder is hij zo dom niet want hij wist wel beter dan voor zijn militaire operaties te vertrouwen op het plaatselijk in grote getallen aanwezige leger. Dat niet alleen een groot contingent MN & MI-combatants in de gelederen had, 40% van de manschappen daar was moslim, verantwoordelijk was voor grootschalige wapenverkopen aan de MN & MI, weinig gemotiveerd was om ingezet te worden tegen de MI vanwege de persoonlijke contacten die in de afgelopen jaren gegroeid zijn door het samen patrouilleren en wederzijdse kamp bezoeken. Verder waren ze maar al te goed op de hoogte van de gevechtskracht en bewapening van de MI (die bewapening kwam tenslotte voor een groot deel van juist dat leger). Dus vertrouwde Estrada op de Mariniers overgebracht uit andere delen van de Filippijnen en de CAFGU’s (paramilitaire huurlingen) Een ander antwoord is globalisering. Estrada stond onder druk van buitenlandse Multinationals om grote delen van Mindanao te ontvolken zodat deze multinationals daar konden neerstrijken. Inderdaad zijn er grote multinationals bovenmatig geïnteresseerd in de vruchtbare bodem van Mindanao en de bodemschatten.
Maar wederom om grote gebieden te ontvolken en bovenal te ontdoen van MI-rebelen is onmogelijk. Sterker nog het oplaaien van het conflict zet elk mogelijk nieuw plan van een multinational voor jaren in de ijskast.
Nog een antwoord is; De door de Amerikanen “most Wanted” verklaarde Afghaanse “terroristen”leider Bin Laden, zou gesignaleerd zijn in een van de kampen en de vrees bestond dat met het toestaan van de kampen er een (inter)nationaal precedent geschapen was door de MI grondoppervlak te laten bezetten en trainingskampen in te richten. De kampen moesten weg.
Hier valt veel voor te zeggen omdat zodra de kampen verovert waren door de mariniers de oorlog gewonnen werd verklaard. Maar het MI behoud zijn trainingskampen toch wel, in binnen of buitenland, zei het minder opzichtig nu. Er zijn genoeg MN-MI-combatants met buitenlandse trainings- en gevechtservaring (bv. Afghanistan). Verder heeft de hele MI structuur in het conflict geen schade opgelopen. Een antwoord waarop ik zelf weinig tegen argumenten kan bedenken is; Estrada had en een afleiding van andere (politieke) problemen nodig en een snel succes. Wat een korte binnenlandse oorlog en de verovering van de kampen zou garanderen.
Dit past redelijk in het plaatje. De MI beschouwde de kampen terecht als onverdedigbaar, bezette kortstondig enkele gemeentes om haar kracht te laten zien en trok zich terug. Na de verovering van de kampen verklaarde Estrada de oorlog voorbij en gewonnen. Sterker nog, diverse gouverneurs sloten een akkoord met de MI om hun kampen te verlaten zodat het leger daar foto’s kon maken als bewijs van de verovering zodat zonder bloedvergieten Estrada toch tevreden gesteld werd.
Blijft de vraag; Is Estrada een president die voor een kortstondig succes verantwoordelijk wil zijn voor honderden doden, duizenden gewonden en honderdduizenden die huis en haard verloren hebben?

Politiek

Op verschillende niveaus zijn er allerlei verschillende zaken aan de gang. Op nationaal niveau is daar de impeachment procedure tegen president Estrada vanwege zijn grootschalige corruptie praktijken. Nu is een corrupte president hier op zich niks nieuws op de Filippijnen. Hij is zeker niet de eerste en hij zal waarschijnlijk ook niet de laatste zijn. Wat wel nieuw is, zijn de slordigheden de openlijkheid waarmee hij bezig was zichzelf te verrijken wat de verontwaardiging onder veel burgers opriep.
Nu is de politieke macht in de Filippijnen vanouds in handen van enkele zeer rijke en zeer invloedrijke families die de verschillende politieke partijen bestieren en onderling de koek verdelen. De beste en meest gebruikelijke manier om verkozen te worden in je kiesdistrict is rondstrooien met cadeautjes en geld, je koopt je stemmen. Dat maakt verkiezingen gemakkelijk en voor iedereen begrijpelijk. Je geeft de mensen iets voor je gekozen bent. Als dank kiezen ze je en ze hebben al iets gehad dus na je verkiezing verwachten ze ook niks meer van je. De enige president die niet uit zo’n familie clan kwam was Marcos en dat bleek achteraf ook niet zo’n succes.
President Estrada heeft vooral campagne gevoerd als man van ‘t volk. Hij was razend populair bij de armen en moslims want hij ging wat voor hen doen. Op ‘t platteland wemelt ‘t ook van de Erap Sari-sari stores, die de nood van de bevolking moeten verlichten. Zeker nu hij in ‘t nauw gedreven is strooit hij weer met gulle hand. De moslims echter bracht hij oorlog. De kerk bracht hij een president die trots is op zijn viriliteit en zijn vele buitenechtelijke relaties, de middenstand bracht hij hogere rentes, inflatie, economische instabiliteit en faillissementen. Het zijn dan ook vooral de middenklasse en de kerk die te hoop lopen tegen Estrada. Samen met de politieke oppositie van de andere clans die hun kans schoon zien met de impeachement procedure om hun blazoen en populariteit op te vijzelen.
Verder is er nog een oppositie die vind dat alle politici van de oude stempel moeten ophoepelen maar die doen (nog) nauwelijks terzake. Uiteindelijk beslist de senaat of Estrada impeached word of niet. Er zijn momenteel 9 senatoren voor, 9 tegen en 4 weten nog niet aan welke kant hun boterham in de toekomst gesmeerd gaat worden en hoe dik.
Als Estrada impeached word (en ook echt opstapt)wat niet echt verwacht word, zal de vice-president Gloria Macapagal-Arroyo verder regeren tot de presidentsverkiezingen van 2004. Als Estrada niet opstapt...kan ‘t er nog best om gaan spannen. Er leeft een hoop emotie bij veel mensen, zelfs ex-Estrada kiezers die denken dat met de impeachment het volk eindelijk een stem en een macht in handen heeft om een president terecht te wijzen. Hoe dan ook de speculaties over een nieuwe EDSA-revolutie en coups zijn niet van de lucht.

Lokale verkiezingen zijn er echter al in mei. De MNLF, inmiddels een politieke partij hoopt bij die verkiezingen opnieuw het bestuur in de 4 ARMM provincies op zich te nemen. Bij gebrek aan oppositie en d.m.v. het cadeau systeem zal dat ook wel geen problemen opleveren.
Uitbreiden naar meer gebieden zoals ze ook willen is nog maar de vraag of dat hen zal lukken.
De MILF, afgezien van enkele kleinere schermutselingen, houd zich weer op de vlakte en geeft een negatief stemadvies uit aan de moslims omdat alleen de (MNLF) elite daar beter van word en wacht tot de volgende verkiezingen in 2004 voor nieuwe vredesonderhandelingen met hopelijk dan een president die meer tot onderhandelen bereid is. De MILF wil niet langer een onafhankelijke moslim staat, wel de volledige implementering van het Tripoli akkoord van ’76 met de invoering van de Sharia (via referenda) en een eigen schoolsysteem in de 13 provincies. Hoe dat in MILF ogen vorm moet gaan krijgen is nog de vraag.