Stichting Vredesburo Eindhoven
Jaarverslag 2011
Vredeseducatie
A. Landelijk;
B. Lokaal niveau;
3. Informatie ten behoeve van het onderwijs
4. Overzicht activiteiten + (maatschappelijke) stages:
A. Lezingen/workshops;
B. Lessen in het onderwijs;
“Vredeseducatie is een ruim begrip en overlapt andere domeinen van educatie. Eigenlijk doen we – met name in het onderwijs – vaak aan vredeseducatie zonder erbij stil te staan. Als we het hebben over conflictbeheer, duurzame ontwikkeling en rechtvaardigheid, als we mensen wijzen op vooroordelen, mensenrechten, respect en discriminatie, als we hen uitleggen dat vrijheid zonder regels niet mogelijk is, als we hen bewust maken van hun rechten en hun plichten en hen helpen burgerzin te ontwikkelen, dan zijn we in wezen bezig met vredeseducatie. In die zin zou je vredeseducatie global education kunnen noemen”. |
We waren erg blij toen de mededeling kwam dat per 01-04-2011 de gemeente het financieel mogelijk zou gaan maken om een medewerker voor Vredeseducatie aan te trekken. De afgelopen jaren was, door het gedeeltelijk ontbreken van een professioneel en bevoegd medewerker op dit deelgebied, het aanbod van het Vredesburo niet vernieuwd. Er waren nog contacten met het onderwijsveld, maar die waren vooral ontstaan in het verleden. In het kader van Vredeseducatie stonden we daarom in 2011 voor een aantal problemen:
* er was een achterstand op documentatiegebied;
* het aanbod was toe aan een “make – over”;
* er was te weinig gedaan aan acquisitie;
* landelijke contacten waren verwaterd;
* er was geen duidelijk concept voor het werken met groepen 7 & 8, terwijl dit in het kader van pesten en zinloos geweld belangrijk werd geacht;
* er was geen structuur tussen groepen in Eindhoven aanwezig om gemeenschappelijk op te treden, terwijl samenwerking, ook in de visie van de gemeente, als uiterst belangrijk wordt aangemerkt.
In 2011 is daarom gekozen om het fundament te gaan leggen voor de komende jaren. In dit jaarverslag wordt weergegeven hoe daar aan gewerkt is en wat de eerste resultaten zijn. Het werkveld “educatie” is onderdeel van een breder activiteiten en informatieaanbod van het Vredesburo, daarom is het algemeen jaarverslag bijgesloten.
In 2011 hebben we nieuwe aanzetten kunnen geven aan het werkveld “Vredeseducatie” en daarmee de eerste stappen gezet om van het Vredesburo een expertise- en documentatiecentrum te maken voor de stad en Zuid-Nederland.
Het Vredesburo beschikt over een van de grootste documentatie- en informatiebestanden op het gebied van Vrede en Veiligheid van Nederland. Een onderdeel daarvan is de “projectenbank”. Dit is een uitgebreide verzameling van projecten, die ontwikkeld zijn voor gebruik in het onderwijs. Makers hiervan zijn educatieve uitgeverijen, vredesgroepen, overheidsorganisaties, NGO’s en zelfs particulieren (o.a. ervaringsdeskundigen op het gebied van pesten).
In 2011 hebben we de bestaande projecten geëvalueerd. Een aantal zijn verwijderd, omdat de inhoud zo verouderd is dat ze niet meer bruikbaar zijn, deze zijn verplaatst naar het archief. Een aantal zijn aangepast met nieuwe gegevens en de projecten, die bruikbaar zijn, zullen opgenomen worden in de docentenfolder, die in 2012 uitgebracht zal worden. Daarnaast zijn nieuwe projecten aangekocht op basis van de speerpunten, die het Vredesburo zal hanteren (zie hiervoor ook hoofdstuk 3 van dit jaarverslag). Veel materiaal is inmiddels niet meer op papier beschikbaar. In de toekomst zal het boek voor een gedeelte door “de file” worden vervangen.
Naast deze projecten is er ook aandacht voor achtergrondliteratuur: dit kan zowel theoretisch zijn, als in de vorm van jeugdboeken met een persoonlijke inslag (er zijn daarover contacten geweest met de Nuenense kinderboeken-schrijfster Anja Vereijken). Werkvormen in het onderwijs veranderen snel en worden aangepast aan technische hulpmiddelen: het is voor het Vredesburo zaak om “bij te blijven”. Traditionele vormen worden vervangen door e-bords en lessen via netwerklocaties. Er is daarom in 2011 intern een discussie gevoerd over hoe we informatie kunnen aanbieden in de toekomst (b.v. geen krant meer op papier voor jongeren, maar gekoppeld aan facebook/blogs).
Van alle projecten worden documentatiebestanden aangelegd, zodat er voor scholen altijd adequate achtergrondinformatie is. Dit is zeker van belang als het gaat om complexe gebieden als het Midden-Oosten of als het gaat om verder te gaan met een project (b.v. werken aan een veilige school/opstellen pestprotocol).
 |
 |
A. Landelijk.
Vanuit het verleden heeft het Vredesburo geparticipeerd in landelijke structuren en overlegvormen. Het is een illusie om te denken dat je, los van andere groepen en deskundigen, vredeswerk kunt uitvoeren. In 2011 hebben we meer nadruk gelegd op de vraag hoe we landelijke structuren, die te maken hebben met vredeseducatie, kunnen inzetten voor een beter lokaal product. De bedoeling is dat in 2012 het Vredesburo het voortouw zal nemen bij het organiseren van een aantal landelijke bijeenkomsten, die gericht zijn op meer samenwerking en scholing ten behoeve van het uitvoerend werk.
In 2011 waren de activiteiten:
· 3 maal landelijke bijeenkomst in het kader van “Vrede-leren” (dit is een stuurgroep die bezig is met het opzetten van een landelijk netwerk van projecten en voorlichtingswerk op het gebied van vredeseducatie);
· landelijke bijeenkomst georganiseerd door de werkgroep PAIS om te komen tot meer inzichten over de praktische uitvoering van vredeswerk op scholen;
· 2 bijeenkomsten met UPACT over nieuwe ontwikkelingen in educatief materiaal, dat on-line kan worden aangeboden;
· bijeenkomst met de stichting Vredeseducatie in Utrecht over projectontwikkeling/Vrede Express;
Aan de hand van een aantal bijeenkomsten is er in 2011 wel een opmerkelijke samenwerking gerealiseerd. In het najaar is er een samenwerkingsovereenkomst gesloten tussen het Vredesburo en het Vredes Informatiecentrum Groningen. Deze samenwerking houd in:
· wij krijgen de beschikking over de materialen die zij gebruiken in lessen;
· vanuit Groningen wordt de acquisitie opgezet voor Zuid-Nederland, Vredesburo zal de uitvoerderstaak op zich nemen.;
· “Groningen” zorgt voor facturering en administratieve afhandeling;
· wij worden getraind in het werken met groep 7 & 8 (in het verleden heeft het Vredesburo nauwelijks projecten voor deze groepen uitgevoerd).
Voordelen voor het Vredesburo zijn overduidelijk: er komt een nieuw onderwijssegment bij; er komen extra inkomsten (van belang voor de ontwikkeling van eigen materiaal) en door de taakafspraken is er stukken minder administratieve “rompslomp”. De samenwerking zal de komende jaren worden voortgezet.
B. Lokaal niveau.
Op lokaal niveau is het moeilijker om samenwerking op te zetten vanuit het gegeven dat er maar weinig aanbieders zijn binnen het kader van de doelstelling van het Vredesburo. Er zijn verkennende gesprekken gevoerd met Amnesty International en Vluchtelingen In de Knel in het kader van vluchtelingen-problematiek en mensenrechten. De bedoeling is dat op langere termijn (2012 – 2013) er een aanbod ontstaat van Eindhovense groepen. Dit is van belang, omdat we gebruik kunnen maken van elkaars expertise, er een grotere “pool” van voorlichters beschikbaar zal zijn en we de versnippering in het aanbod kunnen tegengaan (in plaats van elkaars concurrent zijn op de onderwijsmarkt, elkaar ondersteunen). We zullen in dit kader ook proberen aan te sluiten bij maatschappelijke organisaties als HALT en Lumens om te kijken of er sprake kan zijn van gemeenschappelijke projecten in het kader van geweld, agressie en sociaal klimaat.
3. Informatie ten behoeve van het onderwijs.
Een van de prioriteiten in 2011 was het formuleren van een nieuw aanbod voor het onderwijs. In een aantal bijeenkomsten is er met de vrijwilligers, stagiaires en professionals uit het onderwijs besloten om een aanbod te maken dat bestaat uit:
* Algemeen aanbod.
Dit omvat:
· internationale betrekkingen;
· ontwikkelingsproblematiek & vrede;
· geweldsvraagstukken in de Nederlandse samenleving;
· geweldloze communicatie.
Daarnaast speelt uiteraard de actualiteit een belangrijke rol. Er is voor de toekomst een duidelijke behoefte om sneller te reageren op mondiale ontwikkelingen, maar dit zal naar alle waarschijnlijkheid vooral via websites en facebook gaan, omdat het onderwijs voor een groot gedeelte vastligt en niet of nauwelijks snel kan reageren op ontwikkelingen.
* Naast deze algemene projecten is er een keuze gemaakt om 4 projecten apart voor het voetlicht te brengen, omdat daar de komende jaren behoefte aan zal zijn:
1. Wereldreizigers. Een projekt waarbij leerlingen van groep 7 & 8 in 10 kleine activiteiten een beeld krijgen van “de wereld om hen heen”. Scholen kunnen zelf een keuze maken uit de 10 onderdelen. Zij zijn allemaal apart te gebruiken, maar kunnen ook geschakeld worden tot een weekprogramma.
2. Wereldwijs. Een programma waarbij gebruik gemaakt wordt van een aantal stellingen en situaties die leerlingen laten nadenken over “wat zou ik doen”?. Het is een combinatie van filosofie en toneelles. Deze les is ontwikkeld omdat er veel fundamentele vragen leven bij leerlingen en omdat ze het erg fijn vinden om situaties niet alleen te bepraten, maar het ook om te zetten in spel.
Invalshoek is om beter eigen keuzes te laten maken en te laten zien hoe complex menselijk handelen is.
In eerste instantie is het ontwikkeld aan de hand van praten over de 2e W.O. en over waarom mensen, onder die omstandigheden, keuzes maakten (b.v. wel of niet vluchtelingen in huis nemen). De lessen gaan ook in op de keuzes in het hier en nu en de keuzes die je maakt in het omgaan met elkaar (b.v. pestsituaties, conflicten thuis, rechtvaardig en eerlijk delen).
3. Midden-Oosten. In 2011 is er een begin gemaakt met het maken van een project over de situatie in het Midden-Oosten gekoppeld aan de ontwikkelingen in de Arabische wereld (Arabische lente). De uitvoering zal gebeuren in de vorm van een simulatiespel. Naast dit spel zal in de vorm van clips en literatuur een beeld geschetst worden van de complexe politieke en sociaal-economische situatie van de Arabische wereld.
Redenen om in 2011 dit project op te starten zijn: de geringe kennis die veel mensen hebben over de regio (wie is wie?) en het gegeven dat ontwikkelingen in deze regio van belangrijke invloed zijn op het wereldgebeuren. Omdat in het onderwijs steeds meer leerlingen met een Islamitische achtergrond participeren, wordt dit onderwerp ook een punt van aandacht en discussie.
4. Pesten en cyber- pesten. De vraag vanuit het onderwijs over pesten, treiteren en agressie in het onderwijs is de afgelopen jaren toegenomen. We hebben daarom in 2011 besloten om dit tot een van de speerpunten van het Vredeseducatiebeleid van het Vredesburo te maken (in samenhang met het project wereldwijs). Omdat pestgedrag ook een component is geworden van sociale netwerken op internet, is dat meegenomen als apart gesprekspunt. In de methode maken we gebruik van rollenspel en groepsdiscussie.
2011 is, in het kader van het aanbod aan het onderwijs, vooral een jaar geweest om het aanbod voor de scholen in de gemeente Eindhoven op poten te zetten, informatie te analyseren en een aantal speerpunten aan te wijzen. In 2012 zullen we met dit alles naar buiten treden. Uiteraard zijn er contacten geweest met het onderwijsveld en in 2011 zijn er afspraken gemaakt voor activiteiten in 2012 (Augustinianum, Joris, Aloysius, ROC-Montessori). Voor de bovengenoemde 4 aandachtsgebieden zijn in 2011 voorbereidingen getroffen en is er in de praktijk mee gewerkt (zie ook “overzicht activiteiten”).
4. Overzicht activiteiten + (maatschappelijke) stages.
In 2011 zijn in het kader van educatie de volgende activiteiten uitgevoerd :
A. Lezingen/workshops.
In Helmond is op het ROC Ter Aa een dag verzorgd over “ politiek”. In dit kader zijn 4 workshops verzorgd, is er een simulatiespel over het functioneren van een gemeenteraad georganiseerd en gejureerd in een debatwedstrijd.
Aantal deelnemers: 200.
Voor de Aloysius MAVO werd in het kader van de maatschappelijke stage een bijdrage geleverd aan de stagemarkt.
Aantal deelnemers: 100.
In het kader van de Vredesweek is er in de gemeente Cranendonck (Maarheeze) een lezing verzorgd over “hoe geef ik vorm in mijn dagelijkse leven aan solidariteit”
Aantal bezoekers: 50.
In het kader van bijeenkomsten van de 4e kamer is er een workshop gehouden en uitleg gegeven over “geweldloze communicatie”.
Aantal bezoekers: 50.
In het kader van “de dag van de dialoog” is er een gesprekstafel verzorgd, waarbij het Vredesburo ook de gespreksleider leverde.
Aantal deelnemers: 8.
B. Lessen in het onderwijs.
In 2011 zijn er voornamelijk buiten de gemeente lessen verzorgd. De redenen hiervoor zijn:
· ervaring opdoen met het verzorgen van lessen aan groep 7 & 8 via het Vredes Informatiecentrum Groningen ( zij verzorgen acquisitie in heel Zuid Nederland);
· er waren bestaande contacten buiten de gemeente, waar afspraken mee bestonden;
· de werving naar Eindhovense scholen voor het totale programma-aanbod is doorgeschoven naar 2012, omdat we eerst het aanbod zo goed mogelijk wilden voorbereiden.
In Boxtel zijn op de “Vorsenpoel” 14 lessen (7 groepen 2X) verzorgd. De onderwerpen waren divers. Er werd gestart met de 2e W.O. en in de 2e bijeenkomst werd er vooral stil gestaan bij de vraag “hoe gaan we met elkaar om”.
Aantal deelnemers: 150.
In Den Bosch werd op het Koning Willem I college, afdeling MBO-ICT, een lessencyclus (8 bijeenkomsten) verzorgd waarbij de invalshoek was “respect en acceptatie”.
Aantal deelnemers: 165.
In Waspik werd voor groep 7 & 8 een speciale middag verzorgd rondom het onderwerp “herdenken van de 2e W.O.” .
aantal deelnemers: 40.
In Bergen Op Zoom werd op “ De Kornalijn” een ochtendprogramma verzorgd voor het speciale onderwijs over het thema “geweld”.
Aantal deelnemers: 35.
In Oss werden in het kader van “de betekenis van Kerstmis” een aantal korte workshops gehouden voor leerlingen in het VMBO.
Aantal deelnemers: 60.
Op “De Disselboom” in Wintelre is een dubbelles verzorgd over pesten en treiteren.
Aantal deelnemers: 30.
Naast het feit dat we het belangrijk vinden om in te gaan op verzoeken van het onderwijs (ook om materiaal te leren gebruiken), levert het ook een bijdrage aan de financiële positie van het Vredesburo met dien verstande dat ook in het onderwijs soms geen middelen voorhanden zijn om ons werk te vergoeden. Het Vredesburo heeft zich altijd zo opgesteld, dat financiële drempels geen belemmering mogen zijn voor het verzorgen van lessen, mits dit geen structurele vormen gaat aannemen.
Het Vredesburo is ook een plaats waar scholieren/studenten stage kunnen lopen. De stages zijn verdeeld over een aantal categorieën. In 2011 heeft dat geresulteerd in:
Reguliere stages.
· 3 stagiaires van het MBO (stages lopen tot en met juni). In principe biedt het Vredesburo 2 plaatsen aan;
· 2 stagegroepjes van het MBO met een speciale opdracht: herinrichting van het Vredesburo & ontwikkelen anti-pesten module voor het basisonderwijs;
· 1 HBO stagiair (Fontys) van de afdeling “toegepaste psychologie”. Hij heeft zich voornamelijk beziggehouden met cyberpesten en geweldloze communicatie.
Over het algemeen kiezen stagiaires voor projecten, die een link hebben met onderwijs en voorlichting. Door de aanwezigheid van stagiaires word de band met de onderwijsinstellingen verstevigd en onderhouden (het Vredesburo denkt mee in werkveldbijeenkomsten en geeft ook informatie aan stagegroepjes van HBO en MBO over de mogelijkheid om stage te lopen bij het Vredesburo). Door de aanwezigheid van scholieren/studenten komt er ook een “jongerenkijk” het bureau binnen: zo houden wij feeling met de groepen, die we in het onderwijs tegenkomen en dragen wij mede zorg voor de opleiding van toekomstige docenten en cultureel werkers.
Specifieke stages.
· in 2011 zijn er in het kader van inburgering en “meedoen in de maatschappij” 2 taalstagiaires geweest (afkomstig uit Somalië en Rwanda). Het is voor het Vredesburo van groot belang om de levensverhalen van mensen uit deze landen te vernemen en te praten over de omstandigheden waaronder zij hebben moeten leven;
· Maatschappelijke stages 15 – 16 jarigen.
Sinds 2 jaar participeert het Vredesburo in de maatschappelijke stages. Voor ons is het bestaan van dit specifieke stagemodel reden geweest om in 2011 een speciaal project te ontwerpen om de ervaringen van scholieren om te zetten in een jongerenkrant. De werktitel hiervoor is “Wij en de wereld”. In het kader van dit project vragen wij stagiaires om hun kijk op Eindhoven, zichzelf, en de wereld te verbeelden middels een site op internet, persoonlijke profielen en gesprekken met inwoners van de stad. Wij gaan in 2012 met het materiaal, dat de stagiaires aanleveren, een eigen jongerenpagina/jongeren-krant maken. We hopen daarmee te bereiken dat de uitgave aandacht zal trekken bij jongeren, omdat het in het verlengde ligt van de eigen leefwereld en de onderwerpen, die zij belangrijk vinden.
In 2011 zijn in dit kader stagegroepjes actief geweest van:
Augustinianum college;
Joris college;
Grafische school;
ROC Montessori.
In totaal is er door 21 stagiaires informatie verzameld en aangedragen. De bedoeling is om met het onderwijs in Eindhoven langdurige contacten aan te gaan. Voor dit doel zijn er in 2011 ook contacten opgezet met organisaties die zorg dragen voor de uitvoering van de stages.
Naast het feit dat het Vredesburo al jaren meedoet aan het organiseren van de Fakkeltocht, is er in 2011 een nieuwe insteek bijgekomen. In het kader van de organisatie hebben wij het, met goedkeuring van de vergadering, op ons genomen om te kijken of er verbreding mogelijk is met betrekking tot de participatie van jongeren en zelforganisaties. Daarvoor is in 2011 begonnen door het onderwijs te benaderen en te vragen of zij een extra inspanning zou willen leveren op school. In dit kader zijn er op een aantal scholen gesprekken gevoerd over het “hoe en waarom”. Ter ondersteuning van deze vraag zijn er kaarten en affiches ontworpen, die appelleren aan de burgerzin en het gegeven dat de fakkeltocht een brede Eindhovense activiteit is. Concreet zijn er op alle scholen voor voortgezet onderwijs in Eindhoven kaarten en affiches verspreid en zijn er een tiental gesprekken gevoerd met docenten.
Voor de Fakkeltocht 2012 zal het Vredesburo doorgaan op deze weg en proberen het meer gewicht te geven. Streven is om op diverse scholen lessen te gaan verzorgen over de achtergronden en betekenis van de Fakkeltocht.
Naast het opzetten van educatieve activiteiten is het Vredesburo ook op andere, praktische, manieren betrokken bij de organisatie.
De uitvoering in 2011 was een groot succes met een flinke opkomst (mede dankzij het gunstige weer). Het bevestigt eens en te meer dat de Fakkeltocht een echt Eindhovens gebeuren is.
In de beschikking, die in 2011 is afgegeven door de gemeente met betrekking tot “vredeseducatie”, zijn een aantal zaken geregeld:
· overzicht van de deelgebieden, waarop het Vredesburo werkzaam dient te zijn;
· de bindende afspraak dat Stichting Vredesburo Hans Matheeuwsen full-time in dienst zal nemen;
· de hoogte van het subsidiebedrag en de verplichtingen waar het Vredesburo zich aan dient te houden.
Vanaf het begin is duidelijk gemaakt dat het beschikbare subsidiebedrag alleen maar gebruikt zal kunnen worden om aan de verplichting, van het in dienst nemen van Hans Matheeuwsen, te voldoen. De financiële positie van het Vredesburo laat geen andere mogelijkheid toe. Consequenties daarvan zijn dat voor de uitvoering van projecten andere bronnen moeten worden aangeboord. In 2011 hebben we dat kunnen doen op basis van projectsubsidies via het fonds Mondiale Bewustwording (voor het project “Wereldreizigers), door gebruik te maken van de mogelijkheden binnen de financiering van de Fakkeltocht en de kleine ruimte in de algemene middelen, die in de structurele subsidie voorhanden is (documentatie en informatie). De kleine inkomsten die we krijgen in het kader van het verzorgen van lessen is nauwelijks voldoende om de gemaakte kosten te dekken (zeker ook omdat sommige scholen geen budget beschikbaar hebben om lessen te betalen en wij geen drempels willen opwerpen).
Daarnaast heeft het Vredesburo het voordeel dat er een aantal werkzaamheden door vrijwilligers uitgevoerd kunnen worden die anders uitbesteed zouden moeten worden (website-ontwikkeling, grafische opdrachten). Met een klein budget is het daardoor mogelijk om toch de nodige activiteiten te ontwikkelen.
Voor 2012 zullen we extra inspanningen moeten doen op subsidie/donateurs/ fondsengebied om de projecten, die in 2011 ontworpen zijn, uit te voeren en verder uit te bouwen. Daarnaast zal ook op het gebied van deskundigheidsbevordering en bijeenkomsten/symposia budget nodig zijn.
In 2011 is er gewerkt aan een algehele subsidieaanvraag voor het totale beleid aangaande vredeseducatie, die ingediend zal gaan worden bij grotere fondsorganisaties. In 2010 - 2011 is er ook overleg geweest met een adviesbureau als het gaat om crowd funding. Resultaat daarvan was dat, binnen de onderwerpen die wij behandelen, met name pesten en zinloos geweld zich lenen om een breed publiek aan te spreken en daardoor ook meer donaties kunnen genereren.
2011 is het jaar van een aantal belangrijke gebeurtenissen. Wat alles overschaduwd heeft is de dood van Riek Goorts, bestuurslid en vanaf het begin betrokken bij het werk van het Vredesburo. Wij zullen haar in allerlei opzichten missen. Daarnaast ook de gelukkige gebeurtenis dat er de mogelijkheid is gecreëerd om een medewerker Vredeseducatie aan te trekken. Nieuwe samenwerkingsverbanden zijn gesmeed in 2011 en er is een stortvloed aan nieuwe ideeën over de invulling van projecten voor het onderwijs ontstaan. We hebben er voor gekozen om eerst een goed fundament te leggen en niet overhaast te werk te gaan en dan slachtoffer te worden van onze eigen dadendrang. Bezorgdheden liggen vooral op het gebied van de financiering: subsidies worden afgebouwd, fondsen hebben substantieel minder te besteden en ook onze traditionele achterban heeft het wat dat betreft moeilijker dan in voorgaande jaren. Oplossingen zullen we met beleid en creativiteit moeten vinden en we zijn er van overtuigd dat het gaat lukken.
2011 was ook het jaar van een nieuwe insteek bij de fakkeltocht, nieuwe projectopzetten voor o.a. pesten en cyberpesten en een nieuw elan richting het onderwijs.
Wij willen iedereen bedanken, die er voor gezorgd heeft, dat het Vredesburo ook in 2011 haar boodschap heeft kunnen uitdragen.
Vrede en alle goeds.
Bestuur en medewerkers van Stichting Vredesburo Eindhoven